Op de laatste dag blijven we allemaal dicht om haar heen. Opgepropt in mams kleine appartementje. Ik besluit bij haar te blijven tot haar laatste adem. Zelfs als enkelen van ons vertrekken voor het avondeten, wil ik niet mee. Maria ook niet. Het is belangrijk dat ik bij haar blijf, dat voel ik.

Heel even ben ik in de aangrenzende badkamer maar hoor dan haar adem veranderen van ritme. Ik ren terug naar binnen en weet dat het gaat gebeuren. Snel ga ik naast haar zitten, pak haar hand en zeg dat het nu klaar is, dat ze alles geweldig heeft gedaan, dat we alleen maar dankbaar zijn en van haar houden. Dat ze mag gaan.

Maria en ik beginnen een mantra te zingen volgens haar laatste wens. Mam had jaren geleden een gedetailleerde beschrijving van haar uitvaartwensen gemaakt op een gelinieerd vel papier dat ze me ooit heeft laten zien. Ik herinnerde het me en wonder boven wonder had ik het gevonden in een ladekastje. Als mam met een lichte zucht haar vermoeide lichaam verlaat, breekt net de avondzon door de wolken en schijnt de laatste straal precies op haar gezicht. Het lijkt alsof behalve haar gezicht, niets anders in de kamer wordt geraakt door die straal.

We zingen nog vijf minuten rustig door nadat ze is overleden. Ook volgens haar eigen wens. Dan zeg ik tegen haar: ‘Mam, nu moeten we stoppen want we moeten huilen.’ Maria en ik vliegen elkaar in de armen en alsof de kraan wordt opengedraaid huilen we hartverscheurend. Na vijf minuten is al ons verdriet eruit en zijn we in staat om de volgende stappen in het proces weloverwogen te nemen. Vreemd genoeg komt het verdriet ook niet terug. Ik blijf in een staat van sereniteit en dankbaarheid.

De zon komt weer op

In een lade heb ik mams meest dierbare teksten bewaard om later nog eens door te bladeren. Ik vind ‘toevallig’ een wel heel toepasselijk gedichtje over de ondergaande zon en een deel ervan gebruiken we voor haar rouwkaart:

Zij is op weg naar een nieuw begin

Om nog mooier in de nieuwe ochtend

weer op te komen

Stralend, jong en vol frisse gloed