In 2022 wordt de nieuwe Omgevingswet van kracht. En hoewel minister Ollongren vorige week de Tweede Kamer schreef dat de invoeringsdatum weer wordt uitgesteld, maakt MantelzorgNL zich zorgen.

Waar zijn we bang voor?

We vrezen dat gemeenten vergunningsvrije mantelzorgwoningen zullen beperken als de wet eenmaal is ingevoerd. Gemeenten krijgen dan namelijk meer vrijheid om zelf regels op te stellen voor mantelzorgwoningen.

We hebben zowel Tweede Kamerleden als de ministeries van Volksgezondheid en Binnenlandse Zaken hier verschillende keren op gewezen en ze gevraagd de wetgeving aan te passen.

Wat is een mantelzorgwoning?

Een mantelzorgwoning is een zelfstandige woning op het terrein van je huis voor degene die zorg nodig heeft. Mantelzorgers kunnen ook zelf in de mantelzorgwoning gaan wonen. In dat geval woont degene die zorg nodig heeft in het bijbehorende huis.

Er zijn kant-en-klare mantelzorgwoningen, of het kan gaan om een aanbouw aan het huis. Ook een bestaand bouwwerk bij het huis, bijvoorbeeld een garage, kan omgebouwd worden tot mantelzorgwoning.

Huidige situatie mantelzorgwoningen

Onder de 5 miljoen mantelzorgers die Nederland telt, is er veel vraag naar mantelzorgwoningen. Om aan de vraag aan mantelzorgwoningen tegemoet te komen, is in 2014 de regeling voor het vergunningsvrij bouwen van een mantelzorgwoning geïntroduceerd. Dit is landelijke wetgeving, waar gemeenten niet vanaf mogen wijken.

Wanneer wordt voldaan aan een aantal (bouwkundige) regels en er is mantelzorg nodig, dan kan zonder vergunning een mantelzorgwoning worden geplaatst of gebouwd. Dit kan in principe zonder de gemeente. Een gemeente kan wel vragen om een verklaring waaruit blijkt dat mantelzorg nodig is: een mantelzorgverklaring.

Wat gaat er veranderen in de nieuwe Omgevingswet rond mantelzorgwoningen?

In de Omgevingswet die op 1 januari 2022 van kracht wordt, zal dit niet langer landelijke regelgeving zijn. Met de Omgevingswet krijgen gemeenten meer vrijheid om zelf regels op te stellen. Het is dan namelijk aan de gemeenten of ze deze regel zullen overnemen, wijzigen of schrappen.

Wat kunnen de gevolgen hiervan zijn?

Het kan zijn dat gemeenten extra eisen gaan opnemen, bijvoorbeeld dat een mantelzorgwoning verplaatsbaar moet zijn. In het ergste geval zal een vergunningsvrije mantelzorgwoningen bijna niet meer mogelijk zijn.

Ook kunnen gemeenten de regels voor het vergunningsvrij bouwen van mantelzorgwoningen juist verruimen. Bijvoorbeeld wanneer nog geen sprake is van mantelzorg, zodat mensen zich voor kunnen bereiden op de toekomst. In sommige gemeentes zijn zogenaamde pré-mantelzorgwoningen nu ook al mogelijk.

Maar we weten uit de praktijk dat veel gemeenten nu al extra eisen stellen aan de mantelzorgsituatie, omdat ze huiverig zijn het vergunningsvrij toe te staan. Het risico is daarom groot dat veel gemeenten vergunningsvrije mantelzorgwoningen beperken onder de Omgevingswet.

We denken dat er dan nog meer verschillen ontstaan tussen gemeenten. En daarmee de situatie voor mantelzorgers alleen maar onzekerder. Terwijl in veel verkiezingsprogramma’s van politieke partijen staat dat ze belemmeringen voor mantelzorgers uit de weg willen ruimen.

Dit rijmt niet met elkaar en dat zouden we ook niet moeten willen.

Waar pleit MantelzorgNL voor?

MantelzorgNL wil dat de mogelijkheid tot vergunningsvrije mantelzorgwoningen blijft bestaan en niet wordt beperkt.

De overheid wil dat we meer voor elkaar gaan zorgen, zodat we zoveel mogelijk thuis kunnen blijven wonen. Een mantelzorgwoning helpt hierbij. En past bij een groeiende wens van degene die zorg nodig heeft én van mantelzorgers.

We roepen dan ook het kabinet op om ervoor te zorgen dat mantelzorgwoningen ook onder de nieuwe Omgevingswet, vergunningsvrij blijven.