Ramadan is een periode van bezinning, saamhorigheid en spirituele verdieping. Voor mantelzorgers brengt deze maand extra uitdagingen met zich mee. Terwijl je vast, bidt en reflecteert, zorg je ook voor een naaste. Dit vraagt om een balans tussen jouw eigen welzijn en de zorg die je geeft. We spraken twee mantelzorgers, Lina en Zakia, die mantelzorg combineren met vasten, elk op hun eigen manier. Lina vertelt dat het soms uitdagend is: “Ramadan is voor mij een tijd van reflectie en dankbaarheid, maar ook een periode waarin de zorg soms zwaarder voelt. Mijn dag begint vroeg met suhoor* en eindigt laat na de iftar*. Tussendoor zorg ik voor mijn broer Tamir, wat fysiek en emotioneel veel energie vraagt. Toch geeft het mij ook kracht, omdat ik weet dat ik iets beteken voor mijn dierbare.”

Voor Zakia benadrukt deze tijd van diepe reflectie en betekenis: “Ramadan brengt mij terug naar de essentie. In het dagelijks leven rennen we van hot naar her, maar in deze maand staan we stil. Ik voel de verbinding met mijn geloof, mijn familie en de gemeenschap. Het is een periode van geven, maar ook van ontvangen. We zorgen niet alleen voor elkaar, maar ook voor anderen in de samenleving. Zo organiseren we etentjes voor mensen die geen familie hebben om de iftar mee te delen en brengen we voedselpakketten rond. Dat gevoel van saamhorigheid maakt de ramadan bijzonder.”

Het eetmoment gebruikt Lina ook als rustmoment. “We eten samen, delen verhalen en steunen elkaar. Dat geeft kracht. Ik zorg voor een voedzame suhoor en iftar om voldoende energie te behouden. Ik plan de rustmomenten ook bewust, bijvoorbeeld een korte middagrust.” Zij zorgt samen met haar moeder voor haar broer. “Elkaar steunen binnen het gezin maakt mantelzorg tijdens de ramadan makkelijker. Door zorgtaken goed te verdelen, blijft de zorg draaglijk en is er ruimte voor rust.”

De nachtrust tijdens de ramadan is korter dan anders. Overdag wordt er gevast, maar ‘s avonds zijn er lange gebeden en gezamenlijke iftars; en in de ochtend sta je weer vroeg op voor suhoor. Dit vraagt extra energie, zeker voor mantelzorgers die naast hun eigen vastenroutine ook moeten zorgen en koken. Waar voorheen iedereen mee vastte, ligt nu soms een extra taak op de mantelzorger. Zieke mensen en mensen met medicatie zijn vrijgesteld van het vasten, maar hun zorg stopt niet. Dit betekent dat de mantelzorger juist tijdens deze periode extra moet blijven zorgen en ondersteunen. “Toen ik jonger was, combineerde ik alles, gezin, mantelzorgen, werken, vasten, eten voorbereiden, maar leeftijd maakt dat je niet meer alles kunt combineren. Je moet jezelf in acht nemen.”

Daarom is het essentieel om overdag rustmomenten te pakken. In de avond is er weinig tijd, gevuld met gebeden, moskeebezoek en samen eten. Even tijd nemen voor jezelf, bijvoorbeeld door de Koran te lezen of in stilte te reflecteren, helpt om fysiek en mentaal in balans te blijven. Ramadan is immers ook een maand van verdieping: een tijd om stil te staan bij het geloof en je bewust te worden van hoe je in het leven staat.

Tips voor mantelzorgers tijdens de ramadan:

1. Plan je energie zorgvuldig: Zorg voor voldoende rustmomenten en pas zware zorgtaken aan op je dagritme.
2. Communiceer met je omgeving: Bespreek met familie en zorgverleners hoe zij kunnen ondersteunen.
3. Gezond eten bij iftar en suhoor: Kies voedzame maaltijden om je kracht te behouden.
4. Neem veel vocht tot je tussen zonsondergang en zonsopgang.
5. Gun jezelf ook spirituele rust: Momenten van gebed en bezinning zijn belangrijk – zorg dat je deze tijd neemt.
6. Vraag hulp als het nodig is: Mantelzorg is geen solotaak. Sta open voor hulp uit je netwerk.

Ramadan is een tijd van verbinding – ook in mantelzorg. Samen zorgen we beter, samen zorgen we sterker.

*Suhoor (ook wel Sahar genoemd) is de maaltijd die wordt gegeten vóór zonsopgang tijdens de ramadan. Dit is de laatste kans om te eten en drinken voordat het vasten begint. Suhoor is belangrijk omdat het energie geeft voor de dag. Veel mensen kiezen voor voedzame maaltijden met vezels, eiwitten en voldoende vocht om dorst en honger overdag te verminderen.

*Iftar is de maaltijd waarmee het vasten wordt verbroken bij zonsondergang. Traditioneel begint iftar met het eten van dadels en het drinken van water, gevolgd door een uitgebreide maaltijd. Het is een moment van samenzijn met familie, vrienden of de gemeenschap, waarbij er vaak gezamenlijk wordt gegeten en gebeden.