Kennisdossier Respijtzorg

Wat is respijtzorg?

Respijtzorg is de beleidsterm voor het tijdelijk overdragen van de zorg. Zo krijgen mantelzorgers een adempauze. Zij hebben dan even tijd voor bijvoorbeeld werk, studie, gezin, familie, vrienden en ontspanning. Door respijtzorg kunnen mantelzorgers hun eigen leven beter in balans houden en de zorg voor hun naaste langer volhouden. Respijtzorg is een vorm van mantelzorgondersteuning.

Mantelzorgers kennen vaak de term ‘respijtzorg’ niet. Zij zoeken naar manieren om zelf op adem te komen, tot rust te komen of de zorg tijdelijk uit handen te kunnen geven. Om aanbod van respijtzorg goed te laten overkomen bij mantelzorgers kan het helpen om dus niet meteen de beleidsterm te gebruiken.

Voor zowel mantelzorger als naaste

Kijk het webinar laagdrempelige respijtzorg terug

Respijtzorg richt zich vaak op de zorgvrager, maar in de praktijk kijk je altijd naar zowel de mantelzorger als de zorgvrager. Een mantelzorger komt pas echt toe aan een adempauze als de zorgvrager op dat moment op een fijne en passende plek is. Daarom zijn bijvoorbeeld activiteiten als zinvolle daginvulling voor mensen met dementie altijd nauw verweven met het creëren van een adempauze voor diens mantelzorger(s).

Respijtzorg is er in veel verschillende vormen.

• Respijtzorg light: hierbij gaat het vaak om een activiteit voor de naaste, waarbij de mantelzorgers kan kiezen om wel of niet mee te gaan. Bijvoorbeeld groepswandelen, wennen op de dagopvang of samen op vakantie.
• Aanwezigheidszorg: iemand die bij de naaste thuis blijft, zodat de mantelzorger even iets voor zichzelf kan doen. Bijvoorbeeld een vrijwilliger of individuele begeleiding thuis.
• Dagopvang: de naaste kan één of meerdere dagen per week naar een locatie wij hij of zij een passende activiteit doet. Denk aan een buurthuis, wijkcentrum of zorgboerderij. De mantelzorger heeft dan de hele dag voor zichzelf
• Logeeropvang: de naaste gaat een nachtje of meerdere nachten logeren. Bijvoorbeeld in een logeerhuis, zorghotel of gastgezin.

Basiskennis over respijtzorg

Ga naar Beleidshulp mantelzorg

Voor de basis van respijtzorg kun je de respijtpiramide gebruiken (zie afbeelding). Vaak zet je als gemeente in op de middelste laag: het respijtaanbod. Deze moet toegankelijk en passend zijn bij mantelzorgers. Echter ligt aan de basis de respijtbehoefte: dit is wat mantelzorgers nodig hebben. Een mismatch tussen behoefte en aanbod kan ertoe leiden dat mantelzorgers geen gebruik maken van het aanbod. Het respijteffect staat bovenaan de piramide: dit is de daadwerkelijke rust die mantelzorgers ervaren. Een compleet beleid rondom respijtzorg houdt rekening met de drie lagen, waarbij er altijd vanuit de basis wordt vertrokken.

Leer meer over de basis van respijtzorg: Wat werkt bij respijtzorg?