Om aan de groeiende zorgvraag te voldoen, wordt in de toekomst naar verwachting steeds vaker een beroep gedaan op mensen die mantelzorg verlenen en daarnaast werken. Om ervoor te zorgen dat deze groep mantelzorgers dit volhoudt, is aandacht en passende ondersteuning belangrijk. Dat concludeert het RIVM uit een onderzoek naar werkende mantelzorgers.

Het aantal werkende mantelzorgers neemt toe van 1,8 miljoen in 2020 naar 2,1 miljoen in 2040. Deze toename komt door de verhoging van de pensioenleeftijd en het feit dat nog meer vrouwen, op wie de mantelzorg in de praktijk het meest neerkomt, naar verwachting werken in 2040.

Tegelijkertijd stijgt, door de vergrijzing, de vraag naar mantelzorg naar verwachting met 70 procent. Om dit op te vangen, moeten meer mensen mantelzorg gaan leveren. Daarnaast kan dit betekenen dat mantelzorgers intensievere zorg gaan geven of voor meerdere personen tegelijk gaan zorgen. Het RIVM verwacht dat deze extra mantelzorg voor een groot deel bij werkenden terechtkomt.

Meer druk op werkende mantelzorgers

Deze ontwikkelingen zorgen ervoor dat de druk op werkende mantelzorgers toeneemt. Sommige groepen mantelzorgers staan hierdoor voor extra uitdagingen. Lager opgeleide werkenden hebben bijvoorbeeld vaker te maken met flexibele contracten (baanonzekerheid) en minder te zeggen over plaats en tijden van werken. Bij zzp’ers is er meer regie op plaats en tijden, maar bij hen komt een verstoorde balans van werk en privé juist vaker voor.

Daarnaast neemt de druk bij vrouwen mogelijk verder toe. Vrouwen leveren vaker dan mannen mantelzorg. Ten opzichte van mannen, zullen in 2040 nog meer vrouwen gaan werken. Vooral in de groep tussen de 55 en 64 jaar verwachten we een stijging, terwijl deze groep juist veel mantelzorg geeft. Ook stijgt het gemiddeld aantal werkuren bij vrouwen, terwijl dit bij mannen iets daalt.

Behoeften van mantelzorgers

Werkende mantelzorgers vinden aandacht voor hun situatie en goede ondersteuning belangrijk om ook in de toekomst gezond en inzetbaar te blijven. Zij geven aan het belangrijk te vinden dat er betere (h)erkenning van mantelzorgers en hun gezondheid en welzijn komt. Ook benoemen zij dat  meer inzicht nodig is in mogelijkheden om taken te delen (met bijvoorbeeld professionals, mensen uit het netwerk of andere vrijwilligers) en moet het makkelijker worden om zorg en ondersteuning te regelen. Daarnaast moet op het werk er meer aandacht en passende ondersteuning komen. Of de mogelijkheden van ondersteuning verbeteren, hangt ook af van beleid en inzet van de rijksoverheid, werkgevers en gemeenten.

Mogelijkheden om mantelzorgers te ondersteunen

Uit het onderzoek komt naar voren dat mantelzorgers niet altijd op de hoogte zijn van de ondersteuningsopties. Er bestaan op dit moment verschillende hulpmogelijkheden (zoals het netwerk van de mantelzorger of oudere) en vormen van ondersteuning die mantelzorgers ontlasten. Denk hierbij aan respijtzorg, flexibele werkuren, praatgroepen, financiële bijdrages of technologie.

Toelichting op onderzoeksgroep

Vanwege de verwachte groei in de vraag naar mantelzorg onder ouderen, heeft het RIVM zich in dit onderzoek alleen gericht op mantelzorgers die zorgen voor een oudere (65 jaar of ouder). Uit eerder onderzoek blijkt dat de meeste werkende mantelzorgers mantelzorg geven aan een (schoon)ouder.

Bijzonder hoogleraar Arbeid, Gezondheidsbevordering en Beleid Karin Proper presenteert dit onderzoek op 10 november tijdens het congres Mantelzorg Werkt.