In 1999, na een decennium van samen zorgen voor háár ouders, klapte mijn mam na hun overlijden in. Ze bleek ernstig ziek te zijn. Ze doorstond door de jaren heen allerlei soorten chemo, bestralingen en operaties.  Ze brak van alles als ze weer eens viel, belandde vaak in het ziekenhuis en revalidatiecentra. Onder haar eigen motto ‘het is goed zo’ namen we met veel lieve belangstellenden, ze was 90, in augustus 2019 afscheid van haar.

Met haar zorgzame partner deelde ik tot zijn overlijden in 2011 de praktische zorg voor mijn moeder. De jaren daarvoor nam hun beider mantelzorgvraag toe: overname van de administratie, overleg met alle soorten zorgverleners, veel artsbezoeken en het regelen van steeds meer hulp.

Toen mijn moeder alleen in haar appartement achter bleef, de ziekenhuisbezoeken verder toenamen en de goede en slechtere periodes elkaar afwisselden, namen haar fysieke beperkingen toe. Gelukkig bleef ze, zoals we dat zo mooi zeggen: ‘goed bij de tijd’. Geïnteresseerd in al haar kinderen, klein- en achterkleinkinderen. Ze volgde politiek, sport en nieuws op de voet en mettertijd had ze met iedereen contact via facebook en whatsapp.

Steun kreeg ik van man en kinderen en mijn lieve pleegzus, zonder wie ik het niet had kunnen volhouden. Mijn twee broers deden minder mee. Daar kwam bij dat ik ook periodes ‘mantelzorgde op afstand’ voor mijn jongste broer. Hij kreeg te maken met dakloosheid en schulden: alles als gevolg van een door hem niet erkende alcoholverslaving. Een grote zorg, zeker ook voor onze moeder.

Geïsoleerd

Terugkijkend besef ik, met de ervaring van nu, en na onlangs een toevallige blik in het whatsappcontact met mijn pleegzus van december 2018, dat ik in die periode zelf steeds meer geïsoleerd raakte. De zorg voor mam werd heel intens. Zelf was ik dat jaar gestopt als gemeenteraadslid en gestart met een communicatieadviesbureau: teksten schrijven en het ondersteunen van maatschappelijke organisaties en initiatieven. Ook was Inmiddels ons vierde kleinkind op komst en de oppasactiviteiten wilde ik écht zó graag volhouden..

Dus druk druk druk.

Emotioneel proces

En toen mam overleed volgde het ruimen van haar huis, alle spulletjes die je zo goed kent gaan dan door je handen. Een mooi en emotioneel proces. Ook de administratieve rompslomp van na haar overlijden lag bij mij. Dat eindigde in praktische zin toen de laatste belastingaanslag in de bus lag. Maar symbolisch pas afgelopen maart: ik heb toen alle paperassen die weg mochten rigoureus vernietigd.

Extra zwaar was dat mijn jongste broer juist voor mam’s overlijden een hevige terugval kreeg. Maar na haar afscheid erkende hij eindelijk zijn alcoholprobleem. Het vergde een periode van veel praten en steun geven, maar gelukkig heeft hij hulp gezocht. Sindsdien is hij clean en heeft zijn bestaan mooi op de rit. Daar ben ik blij mee en trots op, maar ik blijf alert!

Nu besef ik dat ik al heel lang te weinig tijd nam voor mezelf en mijn toch zo dierbare sociale contacten buiten de familiekring. Alleen ikzelf had, zoals zoveel mantelzorgers, echt niet door dat ik voornamelijk aan het rennen was en (te) weinig échte tijd voor mezelf had. Of misschien wilde ik het, weer zoals veel mantelzorgers, gewoon niet weten. Want hoe moest het anders dan??

Mijn eigen lockdown

Met de ervaring van de coronamaatregelen vorig voorjaar en nu besef ik dat ik al veel langer in mijn eigen lockdown zat. Sociaal isolement is welllicht te zwaar aangezet, want een aantal lieve mensen hield me in de gaten en trok me af en toe uit mijn bubbel.

Ik ervaar deze periode,  misschien ook door de eerdere ervaring, niet als een drama. Het is niet fijn, maar het biedt nog steeds ruimte voor 1-op-1 contact, bijvoorbeeld  tijdens heerlijke boswandelingen. Bezoek in maximaal tweetallen heeft ook zo zijn positieve kanten, nu maar hopen dat dat snel weer mag.

Als we gezond blijven kan ik ook deze en mogelijk een zwaardere lockdown echt prima aan. Ook als dat langdurig een avondklok inhoudt, nog steeds niet knuffelen met de meeste dierbaren, opletten in de supermarkt, lieve vrienden een elleboog toesteken, super voorzichtig zijn met kwetsbare vrienden en verwanten, mondkapjes dragen en wassen, niet met vakantie, niet uit eten. En handen wassen en nog eens en nog eens…

Lichtpuntjes

Ons gezin is,  afkloppen, nog steeds coronavrij. Lichtpuntjes zijn zeker de contacten met de kinderen. Ik ondersteun het thuisonderwijs van drie kleindochters op de basisschool, zolang we geen reisbeperkingen hebben, want ze wonen niet allemaal in de buurt. Ook vangen we onze lieve, ondernemende dreumes-kleinzoon op. Alles omdat het leuk is en om onze kinderen de kans te geven hun werk te doen.

Mijn vrijwilligerswerk in wat besturen loopt zo goed en zo kwaad als het kan door en ik heb leuke opdrachten. Met mijn man wandel en fiets ik wat af. Net zoals – op gepaste afstand – met vriendinnen. Ook genoot en geniet ik steeds meer van onze tuin en de Veluwe, die ik als onze ‘grote achtertuin’ beschouw. Af en toe is er extra contact voor vrienden en  bekenden die nu eenzamer zijn dan wij, ik lees en puzzel en we ruimen voortdurend meer overtollige spullen op. Net als iedereen (-;

Echt dagelijkse mantelzorger ben ik niet meer. Maar in mijn woonplaats, Ede, heb ik regelmatig contact over dit onderwerp met mantelzorgers en hun ondersteuners. Wat hebben mantelzorgers én degenen voor wie zij zorgen het zwaar. Alleen al het knuffelverbod… Stiekem ben ik blij dat mijn mam dit niet allemaal meer hoeft mee te maken.

Zo volg ik de ontwikkelingen in die ondersteuning, of het gebrek eraan, op de voet.

Persoonlijke ontmoetingen

Het is wel lastig om in deze tijd in mijn functie als lid van de ledenraad van MantelzorgNL te ’groeien’. Niet echt kunnen zien wat er op kantoor gebeurt,  bijna niemand live ontmoeten, nergens kunnen meekijken. Ook in mijn omgeving mis ik de persoonlijke ontmoetingen met mensen die me van waardevolle informatie voorzien om mijn werk voor de ledenraad te kunnen doen. Zoomen en teams, als het moet en ik kan meepraten vind ik het te doen. Maar digitale bijeenkomsten met alleen de chat als interactieve communicatie zijn het niet voor mij. Maar positiviteit is het toverwoord en we zetten vol in op betere tijden met nieuwe kansen!

Intussen wens ik Iedereen dat de vaccinaties snel hun werk kunnen doen. En vooral wens ik iedereen die het nu zo moeilijk heeft met ziekte, isolement, zorg voor anderen in welke vorm dan ook alle sterkte. Evenals hen die dierbaren voor langere tijd niet mogen of kunnen zien of zelfs zonder afscheid voorgoed moeten missen.

Ria Maliepaard

Dit verhaal is onderdeel van de serie Hoe was mijn coronajaar?, waarin ledenraadsleden van MantelzorgNL vertellen hoe zij het coronajaar hebben vervaren.