Carin is verlies- en rouwtherapeut. Ze kreeg op jonge leeftijd zelf te maken met levend verlies. Dat zette haar op latere leeftijd aan om andere te helpen.

‘Toen ik zelf een tiener was, werd bij mijn tante voor de tweede keer borstkanker geconstateerd. Deze keer was het uitgezaaid. Tijdens haar ziekte kon haar man haar niet tot steun zijn, dus nam mijn moeder deze zorg over. Door uitzaaiingen in haar botten, had mijn tante veel pijn en werd ze steeds minder mobiel. Hierdoor werd de zorg steeds zwaarder en intensiever.’

Mijn moeder was verpleegster. Hierdoor ging de zorg haar goed af. Maar de grote investering die ze deed, zorgde voor overbelasting. Naast de zorg voor haar zus, zorgde ze ook voor de kinderen van mijn tante. Uiteindelijk was mijn moeder vaker in hun gezin dan bij haar eigen gezin.

Het was voor mij als tiener erg lastig om die situatie te begrijpen. Op dat moment zag ik alleen maar dat mijn moeder er niet voor óns was en alleen voor haar zus en haar kinderen zorgde. In ons gezin werd er weinig met elkaar gesproken en werden gevoelens niet gedeeld. Omdat ik als tiener de situatie niet begreep, voelde ik me eenzaam. Als tegenreactie ging ik me afzetten. Voor mijn moeder achteraf gezien een moeilijke tijd. De zorg voor haar doodzieke zus en een opstandige dochter.

Impact op het hele gezin

Mijn tante overleed op 43 jarige leeftijd. Ik voelde me schuldig, want naast het verdriet, voelde ik ook opluchting. Het was klaar en mijn moeder zou weer bij haar eigen gezin terugkeren. Maar de situatie na het overlijden van mijn tante is nooit meer hetzelfde geworden. De impact van de ziekte en het overlijden van mijn tante waren gigantisch, voor het gezin van mijn overleden tante, voor mijn moeder als persoon én voor ons als gezin.

Levend verlies

Door deze situatie kwam ik al jong in aanraking met levend verlies. Het gaat bij levend verlies om rouwgevoelens die ontstaan als je afscheid neemt van verwachtingen. Over gedachten hoe het leven anders had kunnen verlopen als de beperking of de ziekte er niet was geweest. Maar ook over het erkennen dat het beeld van de toekomst (noodgedwongen) is veranderd. Kenmerkend voor levend verlies is dat de bron van het verdriet blijft en dat daardoor de rouw ook steeds aanwezig is. Hierdoor zul je dus aan een nieuw toekomstpersfectief moeten ‘wennen’.

Geef verdriet de ruimte en deel het

De ervaringen uit mijn verleden hebben mij ertoe gebracht dat ik nu als verlies- en rouw- therapeut anderen help om aandacht te geven aan hun verdriet. Het is belangrijk om je verdriet de ruimte te geven en je verdriet te delen. Dat geldt voor degene die ziek is of de beperking heeft, maar ook voor de naasten. Stilstaan bij het verlies en het verdriet wat daarmee naar voren komt, kan heftig zijn. Maar hierdoor erken je het verdriet wel, voor nu en in de toekomst.

Maak je verdriet bespreekbaar en betrek ook de kinderen bij dit gesprek. Het is belangrijk dat anderen weten wat het voor jou als mantelzorger betekent om met de situatie om te gaan. Juist omdat de zorg intensief is en lang kan duren, is het fijn om te weten dat je het niet alleen hoeft te doen.

Rouw is een proces van aanpassing

Als verwachtingen niet uitkomen, gaat dat vaak gepaard met verdriet. De rouw die bij dit verlies komt kijken, is een proces van aanpassing. Rouw komt niet in een vast patroon. Evenmin speelt het zich in herkenbare fases af. Het verdriet komt en gaat. Sommige dagen gaan beter dan andere.

Het is oké om verdrietig te zijn en om hulp te vragen

Rouw heeft dus niet één gezicht, maar is een persoonlijk en uniek proces. Iedereen gaat anders om met (levend) verlies. En iedereen heeft bij dit proces zijn eigen wensen en behoeften. Voor de één kan een luisterend oor helpen, terwijl de ander veel meer behoefte heeft aan praktische hulp. Maar het is belangrijk te erkennen dat het bij (levend) verlies om een rouwproces gaat en dat het dus oké is om verdrietig te zijn en om hulp te vragen.

Ik geloof sterk in het zelf-herstellend vermogen van de mens. Ieder mens beschikt over veerkracht om met moeilijkheden, tegenslag of verlies om te kunnen gaan. Maar soms kan professionele aandacht nodig zijn om deze veerkracht meer naar boven te halen. Ook bij het leren omgaan van levend verlies kunnen gesprekken met een verlies – en rouwtherapeut daar helpend bij zijn.

Carin Reinhardt-Jansen

———–

Dit is een artikel uit de zomereditie van MantelKRACHT met als thema Mindset en weerbaarheid. Leden ontvangen het magazine drie keer per jaar als onderdeel van het lidmaatschap. Maar je kunt het ook los bestellen.