Sarah is pas 14, maar vervult nu al een belangrijke rol als jonge mantelzorger
Van de vele kleinkinderen is Sarah Labyed (14) oma’s oogappel. Als klein kindje zoekt ze na schooltijd niet haar vriendinnetjes op, maar gaat ze liever bij oma Arabische series kijken. Samen hebben ze de grootste lol, totdat de ziekte van Alzheimer om de hoek komt kijken en haar oma niet langer de vrouw is die ze altijd was… Oma herkent Sarah al snel niet langer als haar kleinkind en is niet meer in staat om voor zichzelf te zorgen.
Samen met haar moeder vertelt Sarah over de impact op hun gezinsleven en hoe zij de rol van jonge mantelzorger vervult.
De versgebakken koekjes staan al klaar als de kleine Sarah na schooltijd opgewekt bij haar oma binnenstapt. Samen ploffen ze neer op de bank om onder het genot van een kopje thee te genieten van hun gezamenlijke passie: Arabische series kijken.
‘Bij oma was niemand, alleen wij twee’, blikt Sarah terug op haar kinderjaren. Het is de stilte waar ze die jaren zo van geniet. Even weg van de drukte van school, even weg van het hectisch gezinsleven waarin ze als jongste in een gezin van vier opgroeit. Bij oma kan Sarah helemaal zichzelf zijn…
Van oma’s oogappel naar het vergeten kleinkind
Er ontstaat een bijzondere band tussen oma en haar kleinkind, en dat is iets waar Zakia enorm trots op is: ‘Als alleenstaande moeder ben ik veel aan het werk, dus bij oma zocht Sarah de gezelligheid op. Vaak ging ze gezellig logeren bij oma die even verderop woont, daar kon ze praktisch te voet in haar pyjama naar toe. Ze hadden het zo fijn samen!’
Als oma in haar gezondheid steeds verder achteruitgaat en Alzheimer de overhand neemt, wordt de rol tussen oma en kleinkind plots verstoort…
Naarmate de dementie vordert, krijgt ze steeds meer moeite met het herkennen van gezichten. Ze verandert van een vrolijk mens die veel bakte, met de buren babbelde en altijd lachte, naar een persoon die in gevecht is met zichzelf.
Zakia: ‘Als gezin kijk je machteloos toe en dat is pijnlijk. Van de een op andere dag zag oma Sarah niet meer als haar kleinkind, maar voor haar eigen dochter Samira aan. Het is denk ik de combinatie van haar donkere haren en haar voornaam die begint met een S. Voor Sarah was dit zeker in het begin heel lastig te begrijpen. Maar daardoor is ze wel altijd heel beschermend naar jou!’, spreekt Zakia haar dochter Sarah toe.
Een moeilijke tijd van aanpassingsvermogen volgt
Zakia twijfelt geen moment om de zorg voor haar moeder op zich te nemen.
‘In onze cultuur is het moeilijk om een zorginstelling te vinden die passend is voor haar zorgvraag. In veel instellingen wordt er nauwelijks tot geen rekening gehouden met de culturele achtergrond, bepaalde eetgewoontes en de geloofsovertuiging. Als je bij de tijd bent, kun je daar zelf op aansturen. Maar als je met Alzheimer door het leven gaat, is het niet meer mogelijk om je voorkeur hierin uit te spreken. Dan moet je voor haar denken.’
Oma wordt opgenomen in het gezinsleven en Sarah vertelt samen met haar moeder over de impact ervan.
Een moeilijke tijd van aanpassingsvermogen volgt, maar Sarah en haar moeder zijn vastberaden om oma’s oude dag zo aangenaam mogelijk te maken.
‘Wij weten waar oma blij van wordt.’ Zakia vult haar dochter aan: ‘We hebben een satellietschotel aangeschaft zodat ze naar haar favoriete tv-zender ook bij ons in huis kan kijken. We zetten altijd haar Marokkaanse dienblad naast haar neer met thee erop, een boterham, boter, suiker en een flesje water. Vanwege de Alzheimer is ze altijd zoekende en dat biedt haar houvast. Dat geeft rust. Wij halen de boodschappen, zorgen dat het eten voor haar klaarstaat, maar ook: dat er 24/7 iemand bij haar is. Die gezelligheid is ze gewoon zo gewend.’
Alles krijg je dubbel terug
Het gezinsleven is inmiddels helemaal afgestemd op de zorg voor oma.
‘In ons geloof bevindt het paradijs zich onder de voeten van je moeder. Alles wat je voor je ouders doet krijg je dubbel terug. Ik zou het nooit over mijn hart kunnen verkrijgen haar ergens anders te plaatsen. Hier kan ze zichzelf zijn.’
Lachend zegt Zakia: ‘En dat neemt ze soms wel heel letterlijk hoor. Als ze een gerecht niet lekker vindt, dan laat ze het gerust staan totdat ik iets anders voor haar kook. Inmiddels kunnen we daar met z’n allen aan tafel hard om lachen. Waar we er vroeger op in gingen, schenken we er nu geen aandacht aan en beginnen we gewoon met eten. Dan doet ze vanzelf mee.’
Ook Sarah kan zich geen leven meer zonder haar oma voorstellen. ‘Ze is er echt mee opgegroeid. Met de zorg, maar ook met de gezelligheid. De kinderen halen onderling grapjes uit met oma, en als ze er heel soms niet is, dan missen ze haar echt!’
Sarah: ‘Het is mijn oma en daar zorg ik graag voor!’
Lees meer op www.dagvandemantelzorg.nl